Yıllık İzin Ücreti Ne Zaman Ödenir?
4857 sayılı İş Kanunu'na tabi işe başladığı günden itibaren, en az bir yıl çalışmış olan işçiler yıllık ücretli izne hak kazanmaktadır. Bir yıllık süre dolmadan yıllık izin hakkı doğmayacaktır. İş sözleşmesinde eğer deneme süresi öngörülmüşse bir yıllık sürenin hesaplanmasında deneme süresi de bu bir yıllık süreye dahil kabul edilecektir. Yani bu durumda deneme süresi de içinde olmak üzere iş yerinde bir yıl çalışan işçi yıllık izin kullanma hakkına sahip olacaktır.
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında, işçinin aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştığı sürelerin birleştirilerek göz önüne alınacağı hükme bağlanmıştır. Bu durumda, işçinin daha önce aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerinde geçen hizmetlerinin yıllık izne hak kazanma ve izin süreleri hesabı bakımından mutlaka dikkate alınması gerektiği unutulmamalıdır.
YILLIK İZİN SÜRELERİ NE KADARDIR?
Yıllık izin süreleri belirlenirken kanunda çalışma süresi esas alınmıştır. Bu durumda yıllık izin süreleri hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,
Az olamaz.
Yıldan arta kalan çalışma günlerde, kısmen yıllık ücretli izne hak kazanılması söz konusu olmamaktadır. Örneğin; 1 yıl 9 ay çalışan işçi, henüz sadece bir defa yani 14 gün yıllık ücretli izin kullanma hakkı kazanacaktır. Bir yıldan arta kalan 9 ay için oranlama yapılarak bir yıllık izin süresinin hesaplanması mümkün değildir.
YILLIK İZİN NE ZAMAN TALEP EDİLMELİDİR?
İşçi hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan en az 1 ay önce işverenine yazılı olarak bildirmelidir. Ancak unutulmamalıdır ki, işverenler işçinin istediği izin kullanma tarihleri ile bağlı değildir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 01.11.2012 tarihli 2010/27082 E. ve 2012/35669 sayılı ilamında da belirtilmiş olduğu üzere;
- "..Yıllık iznin kullandırılması işverenin yönetim hakkı kapsamındadır. İşçiye haklı fesih nedeni vermez."
Yani işveren tarafından iş durumuna ve ihtiyaca bağlı olarak işçinin talep etmiş olduğu tarihler kabul edilmeyebilir. İşçi böyle bir durumda gidip iş akdini haklı nedenlerle feshedemez. İşçi nasıl olsa talepte bulunmuştum diyerek yıllık izin hakkını işvereninden onay almadan kullanamaz. Aksi takdirde işçi devamsızlık yapmış durumunda kalacaktır. Bu da iş akdinin feshine neden olabilir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi'nin 12.12.2013 tarihli 2013/497E. ve 2013/28873 sayılı ilamına göre;
- "...İşçi izin için işverenden onay almadan sadece talepte bulunarak izne çıkamaz...."
İşçilerin izin kullanmak için talep etmiş oldukları tarihler eğer aynı tarihlere denk geliyorsa işyerindeki kıdem durumları ve bir önceki yıl izin kullanmış oldukları tarihler dikkate alınarak işverenler tarafından öncelik belirlemesi yapılabilecektir.
YILLIK İZİN HAKKI NE ZAMAN YILLIK İZİN ÜCRETİNE DÖNÜŞÜR?
Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshedilmiş olması zorunlu bir koşuldur. İşçiye çalışma süresi içerisinde yıllık ücretli izin kullandırılmayıp bunun yerine ücretinin ödenmesi hiçbir gerekçe ile kabul edilemez. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2001/17459E. sayılı ilamında da belirtilmiş olduğu üzere böyle bir şey yani yıllık izin hakkının kullandırılmayıp da parasının ödenmesi “işçinin Anayasal hakkı olan dinlenme hakkından vazgeçmesi sonucunu doğurur ki bunun kabulü mümkün değildir.” Yıllık izin hakkı Anayasal bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez. Yıllık izin hakkından vazgeçilebilmesi de mümkün değildir.
İş sözleşmesi devam ederken kullanılmayan yıllık izinlere ait ücretin ödenmesi işçi tarafından istense bile böyle bir şeyin talebin kimden gelmiş olduğuna bakılmaksızın kabul edilebilmesi hukuken imkan dahilinde değildir.
Bu kapsamda eğer iş akdi devam etmekte ise yıllık izin hakkı kullanılabilir. Ancak iş akdinin feshi halinde yıllık izin ücreti devreye girecektir. Bu noktada işverenin işçinin iş akdini haklı nedenlerle feshetmesi halinde de işçi yıllık izin ücretine hak kazanır mı sorusu akla gelebilir. İş Sözleşmesinin ne şekilde sona erdiğinin ve/veya iş akdinin feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığının hiçbir önemi bulunmamaktadır. Yani işveren işçinin iş akdini haklı nedenlerle feshetmiş olsa bile işçi kullanmadığı ve hak kazandığı yıllık izinlerin ücretine de hak kazanacaktır bunun önünde hiçbir engel bulunmamaktadır.
İşçinin yıllık izin ücreti sözleşmenin feshi ile muaccel hale gelecektir. Sözleşmenin fesih anı yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüşmesi, yani izin ücretine hak kazanma zamanı olarak kabul edilmiştir. Ancak her ne kadar iş sözleşmesinin feshi ile yıllık izin ücreti muaccel hale gelse de faiz başlangıcı için işverenin ayrıca temerrüde düşürülmesi gerekmektedir. Yani fesih tarihinden itibaren yıllık izin ücreti alacağına faiz işleyeceği düşünülmemelidir.
YILLIK İZİN ÜCRETİ HANGİ FAİZE TABİDİR?
Yıllık izin ücreti alacağına yasal faiz uygulanmaktadır.
İSPAT YÜKÜ KİMİN ÜZERİNDEDİR?
Yıllık izinlerin kullandırıldığını ispat yükü işverenin üzerindedir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamalıdır. Tanık beyanı gibi deliller ile yıllık izin kullandırıldığının ispatı mümkün değildir. Yazılı delil dışında işveren sadece yemin deliline dayanabilir. Bu konuda işçiye yemin teklif edilebilmesi mümkündür.
ZAMANAŞIMI NE ZAMAN BAŞLAR?
Yukarıda da ifade etmiş olduğumuz üzere iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde kullanılmayan yıllık ücretli izin hakları yıllık ücretli izin alacağına dönüşecektir. Yani iş akdinin feshi itibariyle yıllık izin ücreti muaccel hale gelecektir. Bu nedenle zamanaşımı da iş sözleşmesinin feshinden itibaren işlemeye başlar.
7036 Sayılı Yasa ile 4857 Sayılı Yasaya eklenen Ek 3. Madde uyarınca yıllık izin ücretinin zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Yıllık izin ücreti için, 25.10.2017 öncesi fesihlerde 10 yıllık zamanaşımı süresi, 25.10.2017 ve sonrası fesihlerde 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanacaktır. Ancak önceki tarihli fesihlerde zamanaşımı süresinin dolmamış olan kısmı 5 yılı aşmayacaktır.
Yasal Uyarı: İşbu makale başka bir internet sitesinde ancak makalenin yer aldığı internet adresi linkini içeren aşağıdaki ifadeye yazının başında veya sonunda belirgin bir şekilde yer verilmesi şartıyla yeniden yayımlanabilir veya basılabilir.
