Aile Konutu Şerhi ve Özellikleri
Evlilik birliği içerisinde eşler kurulan ailenin kullanımına özgülemek, hayatlarını sürdürmek ve ailevi faaliyetlerinin merkezini oluşturmak üzere bir konut edinir ve/veya bir konutu bu amaçla kiralarlar. İşbu konut aile konutu olarak kabul edilecektir. Söz konusu konutun aile konutu olarak kabul edilmesinin arkasında ailenin korunması yani huzur ve refahın sağlanması özellikle ana ve çocuğun korunması amaçlanmaktadır. Aile konutu nitelendirmesi sayesinde hem eşlerin birbirlerine karşı hem de üçüncü kişilere karşı korunması sağlanacaktır.
Bu noktada öncelikle belirtmek gerekmektedir ki, bir aile konutunun varlığından söz edilebilmesi için ortada bir evlilik birliğinin var olması ve bunun devam etmesi bir ön koşuldur. Yani ortada bir evlilik yoksa, evlilik öncesi taraflar bir arada yaşamaya başlamışlar ve hatta çocukları varsa oturulan konutun aile konutu olarak nitelendirilebilmesi imkan dahilinde olmayacaktır. Bunun bir doğal sonucu olarak da evlilik birliğinin sona ermesi yani boşanma davası sonucunda verilen boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte bir aile konutunun varlığından söz edilemeyecektir. Öte yandan evlilik birliği sona ermiş olmasına rağmen eşlerin ortak konutta ikamet etmeye devam etmeleri halinde de o konutun aile konutu olarak nitelendirilebilmesi hukuken mümkün değildir.
Bu durumda eşler evlilik birliği içerisinde birden fazla konut edinmiş olabilirler. Eşler birden fazla konutta ikamet ediyor olabilirler. Her ikamet edilen konut aile konutu sayılmaz. Aile konutu sayılabilmesi için eşlerin ve diğer aile üyelerinin yaşamsal ve ailevi faaliyetlerinin merkezini teşkil etmesi gerekir. İstisnai durumların dışında o konutlardan sadece bir tanesi aile konutu olarak nitelendirilecektir.
Buraya kadar aile konutu nitelendirmesinin arka planında bulunan sebepler ve özelliklerine genel bir çerçevede değindik. Peki aile konutu şerhi nedir? Aile konutu şerhi ile ne amaçlanmaktadır soruları akla gelmektedir. Öncelikle ifade etmek gerekmektedir ki, söz konusu konutun tapu kaydında aile konutu şerhi bulunsa da bulunmasa da o konut aile konutudur. Yani konutun tapu kaydında aile konutu şerhi bulunmasa da o konut eğer eşlerin ve diğer aile üyelerinin yaşamsal ve ailevi faaliyetlerinin merkezini teşkil ediyorsa o konut aile konutu olarak kabul edilecektir. O nedenle tapu kaydına düşülecek olan aile konutu şerhi kurucu değil, açıklayıcı bir etkiye sahiptir. Bu konuya işaret etmekte olan Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 02.04.2018 tarihli 2016/25180E. ve 2018/4327 sayılı ilamına göre;
“..tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa dahi aile konutudur. Eş söyleyişle şerh konulduğu için aile konutu olmamakta aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir. Bu nedenle aile konutu şerhi konulduğunda, konulan şerh “KURUCU” DEĞİL “AÇIKLAYICI” ŞERH ÖZELLİĞİNİ TAŞIMAKTADIR….”
İlgili Yargıtay ilamından da anlaşılacağı üzere konulan şerhler açıklayıcı niteliktedir. Bu durumda tapuya aile konutu şerhi düşülmesi ile özellikle üçüncü kişilerin bu durumdan haberdar edilmesinin amaçlandığı söylenebilecektir. Aynı zamanda eşler eğer bir boşanma süreci içindeyse eşlerden biri kötü niyetli bir şekilde diğer eşin haklarına zarar verir nitelikte bir eyleme girişemeyecektir. Aile konutu nitelendirmesi ve buna bağlı aile konutu şerhi uyarınca eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemeyecek, aile konutunu devredemeyecek veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamayacaktır. O halde konutun maliki olmayan ve/veya oturulan konuta ait kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş aile konutu şerhinin konulması için gerekli başvurularda bulunacaktır.
AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL KONULUR?
Konutun aile konutu olduğunu açıklayan şerh işlemi isteğe bağlı bir işlemdir. Malik olmayan eşin şerh talebinde bulunması gerekmektedir. Bunun için diğer eşin rızasına ihtiyaç yoktur, bir mahkeme kararına da gerek yoktur.
Aile konutu şerhi tapuya yapılacak olan başvuru veya mahkemede dava yoluyla konulabilecektir. Ancak Türk Medeni Kanununun 194. maddesinin üçüncü fıkrası, 06.02.2014 tarihli 6518 sayılı kanunla değiştirilmiş, yapılan değişiklikle, aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eşin, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini, tapu müdürlüğünden isteyebileceği kabul edilmiştir.
Bu değişiklik 19.02.2014 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmakla aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Anılan yasal değişiklikten sonra, tapu müdürlüğünün, talebi hukuken veya fiilen yerine getirmediği belgelendirilmedikçe, önce tapuya başvuru yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Yani buradan anlaşılması gereken malik olmayan eşin tapu kütüğüne konutla ilgili şerh konulmasını doğrudan dava yoluyla istemekte artık hukuki yararı olmadığı kabul edilmektedir.
Ancak ve ancak tapu müdürlüğünde sorun yaşanması halinde bu durumun belgelendirilmesi koşuluyla aile konutu şerhi için dava açılması gündeme gelecektir. İşbu açıklamalarımız uyarınca tapu müdürlüğüne başvurulmaksızın ve/veya tapu müdürlüğünde yaşanan sorun belgelendirilmeksizin dava açılması halinde davanın hukuki yarar bulunmadığından, usulden reddine karar verilmesi ile karşı karşıya kalınacaktır.
TAPUYA BAŞVURUDA BULUNURKEN HANGİ BELGELER GEREKMEKTEDİR?
Tapu müdürlüğünün bir konutun aile konutu olup olmadığını resen araştırmak gibi bir görevi ve yetkisi bulunmamaktadır. O nedenle talepte bulunacak olan eşin gerekli belgeleri başvuru yaparken sağlaması gerekmektedir. Evlilik cüzdanı ve konutta diğer eşle birlikte oturulduğunu ispat eden belge(ikametgah belgesi) ile tapu idaresine başvurulabilecek ve aile konutu şerhi yaptırılabilecektir.
Başvuru malik olmayan eş tarafından yapılabileceği gibi, bir avukata vekaletname verilerek gerçekleştirebilmesi mümkündür. Vekaletname mutlaka tapuda işlem yapma yetkisini de içeren bir özel vekaletname olmalıdır ve tapuda vekaletnamenin aslının da sunulması gerekmektedir. İşlemi yapacak kişinin nüfus cüzdanı yanında bulunmalıdır. Ayrıca başvuru yapacak kişinin ya da vekaletname ile işlem yapacak kişinin 1 adet fotoğraf götürmeleri gerekmektedir. Nüfus kayıt örneğinin de belgelerle birlikte sunulması işlemleri kolaylaştıracaktır.
Yasal Uyarı: İşbu makale başka bir internet sitesinde ancak makalenin yer aldığı internet adresi linkini içeren aşağıdaki ifadeye yazının başında veya sonunda belirgin bir şekilde yer verilmesi şartıyla yeniden yayımlanabilir veya basılabilir.
